Het is een tip die je vaak krijgt wanneer je je niet goed in je vel voelt: gebruik positieve affirmaties! Heb je te weinig zelfvertrouwen? Ga dan voor de spiegel staan en zeg een aantal keer dat je jezelf graag ziet. Heb je faalangst? Zeg tegen jezelf dat je het wel gaat kunnen.
Ook veel zelfhulpboeken en -methodes werken hiermee. Louise Hay schrijft bijvoorbeeld in haar ontzettend populaire boek Je kunt je leven helen dat je je leven kunt veranderen door anders te denken. Ze gelooft dat elke gedachte door het universum wordt verwelkomd. Negatieve gedachten trekken dus negatieve dingen aan in het leven, en positieve gedachten trekken positieve dingen aan. Geloof je dat je niets waard bent? Dan is de kans groot dat er een hoop dingen gebeuren in je leven die hiermee in overeenstemming zijn. Geloof je dat je alleen het allerbeste waard bent? Dan krijg je ook het allerbeste. Door positief te gaan denken, ga je dus ook meer positieve dingen krijgen in het leven.
Ook de momenteel populaire methode Miracle Morning van Hal Elrod (waar ik zelf mee in contact kwam toen ik heel slecht sliep en iets zocht om mijn ochtenden - die begonnen om 3 of 4u - op een goede manier mee te vullen) maakt gebruik van positieve affirmaties. Hij raadt aan om elke ochtend je dag te beginnen met positieve affirmaties, zodat je de juiste mindset (gedachten, overtuigingen, focus) kunt ontwikkelen om de persoon te worden die je wil zijn. Door je affirmaties elke dag te herhalen, liefst luidop, kun je volgens hem bereiken wat je wil - liefde, succes, rijkdom, geluk, of wat dan ook.
En daar is natuurlijk allemaal iets voor te zeggen. We voeren allemaal een interne dialoog met onszelf, en heel vaak is die negatief. Hebben we iets verkeerd gedaan, denken we vaak “stommerik, ik kan nu ook nooit eens iets goed doen”. Krijgen we een complimentje, dan denken we dat die persoon ons gewoon blij wilde maken, maar het eigenlijk niet echt meent. Zien we iemand die het in onze ogen gemaakt heeft, dan denken we vaak dat zo iets voor ons niet is weggelegd, “ik ga dat toch nooit kunnen”. En die negatieve overtuigingen hebben natuurlijk een grote invloed op hoe we ons voelen en gaan gedragen. Van de gedachte “ik kan nooit iets goed doen”, voel je je natuurlijk slecht, en de zin om dan nog eens iets uitdagends te proberen, zal een stuk kleiner worden. Waardoor je inderdaad weinig succes zal boeken in je leven.
Is het dan onze eigen schuld dat we zo negatief denken? Natuurlijk niet. Er kunnen heel veel redenen zijn waarom je zo negatief denkt.
Soms is het letterlijk negatieve commentaar of kritiek die je in het verleden hebt gekregen. Dan hoor je in die negatieve stem in je hoofd, eigenlijk de stem van een kritische vader, leerkracht, of gemene commentaren van leeftijdsgenootjes.
Soms heeft het meer te maken met moeilijke ervaringen die je hebt gehad, en waar je als kind de schuld van op jou bent gaan nemen, alsof het door jou zelf kwam dat het zo moeilijk ging. Kinderen met een leerstoornis gaan bijvoorbeeld vaak denken dat ze dom zijn, omdat het leren niet zo goed lukt. Of als je leven soms uitzichtloos leek, omdat je bijvoorbeeld in armoede opgroeide, kun je gaan geloven dat een beter leven niet voor jou is weggelegd. Mishandeling kan ons het gevoel geven dat we niets waard zijn, en seksueel misbruik dat we vies zijn. Pesten of uitsluiting zadelt kinderen vaak op met het idee dat ze niet leuk genoeg zijn.
De eerste stap is dan te gaan erkennen dat die gedachten ook maar gedachten zijn, restanten van je verleden die te pas en te onpas opkomen, maar die niet meer waar zijn. Zo kun je ervan los komen en ruimte maken voor meer positieve of helpende gedachten.
Toch merken mensen vaak dat gewoon positief denken niet werkt. Ze zeggen affirmatie na affirmatie op, ’s ochtends voor de spiegel, maar hun zelfvertrouwen betert er niet op. Ze geloven het gewoon niet.
Daar zijn verschillende redenen voor:
1. Negatieve gedachten proberen vermijden
De focus op positieve gedachten en affirmaties kan ons het idee geven dat negatieve gedachten “slecht” zijn en niet meer mogen. En dan proberen we zo hard mogelijk nìet negatief te denken en alle negatieve gedachten uit ons brein te weren. Dit werkt echter meestal niet. Hoe harder je nìet aan iets probeert te denken, hoe sterker die gedachte meestal terug opkomt. Probeer bijvoorbeeld maar eens 10 minuten niet aan een roze olifant te denken. De kans is groot dat je ervoor helemaal nooit aan een roze olifant dacht, maar wanneer je er niet aan mag denken, denk je er juist de hele tijd aan!
Wat kun je dan wel doen? Erken dat die negatieve gedachten er zijn, en dat er een reden is dat ze er zijn. Niet omdat ze waar zijn, maar omdat je zo hebt leren denken door je ervaringen. Beter dan een verbod op negatieve gedachten op te leggen, is het om te accepteren dat die gedachten er zijn, maar dat het ook maar gedachten zijn. In plaats van die gedachten voor waarheid aan te nemen, kunt je er afstand van nemen, door bijvoorbeeld te denken “ik heb de gedachte dat…” Zo neem je afstand van je eigen gedachten, erken je dat het maar een gedachte is, en niet de realiteit.
2. Te ongeloofwaardig
Soms kiezen mensen een positieve gedachte die nog zo ongeloofwaardig voelt, dat ze er in de verste verte niet in kunnen geloven. De gedachte staat zo ver af van hun huidige ervaring, dat ze zich er absoluut niets bij kunnen voorstellen. Als je bijvoorbeeld erg weinig zelfvertrouwen hebt, kan de gedachte “ik hou van mezelf” je eerder verdrietig maken dan je een fijn gevoel geven, omdat je je je helemaal niet zo voelt. Of als je probeert te denken “ik heb veel succes in mijn leven” terwijl je leven op dit moment een puinhoop is, kan de confrontatie met de realiteit je nog een slechter gevoel geven.
Wat kun je dan wel doen? Probeer de affirmatie of positieve gedachte zo te herformuleren, dat het al iets beter aansluit bij wat je al kunt geloven. Misschien hou je nog niet van jezelf, maar weet je wel dat het eigenlijk wel zou mogen. Je kan dan bijvoorbeeld denken “ik mag van mezelf houden”. Misschien voel je nog niet veel liefde in je leven, en is de gedachte “ik ervaar veel liefde in mijn leven” nog moeilijk om te geloven. Maar weet je diep vanbinnen dat je het wel waard bent, en kan je bijvoorbeeld denken “ik ben liefde waard” of “ik ben het waard om graag gezien te worden”. Of misschien is je leven nog niet zo succesvol als je zou willen, maar kan je wel al denken “ik kan dingen doen om succesvolle stappen te zetten in mijn leven”.
3. Op “automatische piloot” denken
Vaak merk ik dat mensen positieve affirmaties kiezen, en dan elke dag ’s ochtends die zinnetjes opzeggen. Het wordt dan een gewoonte, waarbij die affirmaties als een soort mantra herhaald worden, op automatische piloot. Onderzoek wijst echter uit dat verandering in je hersenen - die nodig is om de affirmaties echt te gaan geloven - enkel mogelijk is wanneer we bewust met die veranderingen bezig zijn, wanneer we er bewust aandacht aan besteden. Affirmaties opzeggen zonder er bewust je aandacht bij te houden, heeft dus weinig effect: de woorden zijn er wel, maar betekenen verder niets in je leven.
Wat kun je dan wel doen? Besteed bewust aandacht aan je affirmaties en probeer je ze zo levendig mogelijk voor te stellen. In plaats van enkel de positieve gedachte voor jezelf te herhalen, kun je beter al je zintuigen inzetten, zodat de ervaring zo sterk mogelijk wordt en je de positieve gedachte ook echt kunt gaan voelen en geloven. Probeer je een beeld voor te stellen bij de gedachte, dat kan een mentaal beeld zijn dat je zelf bedenkt, of een herinnering die bij de gedachte past. Bij de gedachte “ik ben de moeite waard” kun je je bijvoorbeeld het beeld voorstellen dat je jezelf omarmt, of de herinnering aan een moment waarop je je de moeite waard voelde. Of het kan ook een beeld zijn dat niet per se met jou te maken heeft, misschien krijg je bij die gedachte wel een beeld van een lichte hemel waar de zon doorbreekt. Zolang het beeld maar past bij de gedachte of die gedachte versterkt, is het goed. Check ook eens hoe je je voelt bij de positieve gedachte, welke positieve emotie het oproept en/of waar je iets positiefs voelt in je lichaam terwijl je daaraan denkt, en besteed daar eens bewust aandacht aan.
4. Te snel effect verwachten, en dan ontmoedigd raken
Nieuwe gewoonten - en dus ook nieuwe gedachten - en de veranderingen in de hersenen die daarmee samen hangen, zijn gebaat bij herhaling. Die oude, negatieve gedachten zijn er ook maar gekomen door heel veel herhaling, door ontelbare keren die negatieve gedachten te zeggen. Om een nieuwe, positieve gedachte te ontwikkelen en die echt effect te laten hebben, moet die dus ook ontelbare keren herhaald worden. Vergelijk het met sporten. Een keer een sit-up doen gaat je misschien even een goed gevoel geven, maar je buikspieren worden er niet sterker van. Daarvoor moet je het blijven doen, zodat het echt een gewoonte wordt. Je hoeft dus ook niet te verwachten dat je je onmiddellijk beter voelt na het denken van een positieve gedachte. Te veel verandering ineens verwachten van jezelf, zorgt ervoor dat je de lat te hoog legt voor jezelf, en ontmoedigd raakt wanneer het niet lukt.
Wat kun je dan wel doen? Besef dat nieuwe gewoonten creëren tijd vraagt, en herhaling. Echte verandering gebeurt in kleine stapjes, kleine nieuwe gewoonten die we steeds herhalen tot ze automatismes worden.
5. Onbewust vervalen in oude patronen
Samenhangend met het vorige, gebeurt het vaak dat mensen ’s ochtends of ’s avonds affirmaties opzeggen, maar er verder niet mee bezig zijn. Als je dan doorheen de dag onbewust vervalt in negatieve gedachtenpatronen, blijft het effect beperkt tot het positieve gevoel tijdens de affirmaties, maar zal er verder in je leven weinig effect zijn. Vergelijk het met gezonder worden. Als je gezonder wil worden en je eet elke ochtend fruit en doet yoga, maar de rest van de dag eet je chips en lig je op de bank, dan is dat wel al een heel goede verandering, maar nog steeds niet erg gezond. Doorheen de dag onbewust vervallen in zelfkritiek en vooral aandacht besteden aan alles wat die negatieve gedachten bewijst, gaat dus een deel van het effect teniet doen.
Wat kun je dan wel doen? Probeer je ook in de loop van de dag bewust te worden wanneer je in negatieve gedachten vervalt. Merk het op als je negatief denkt of die kritische stem in je hoofd hoort, en neem er wat afstand van door het te herkennen als “maar een gedachte”. Bedenk hoe je ook anders zou kunnen denken (je positieve affirmaties bijvoorbeeld). Let ook eens op waar je aandacht naartoe gaat doorheen de dag. Gaat je aandacht vooral naar alle negatieve ervaringen die een bewijs lijken te vormen voor je negatieve of zelfkritische gedachten? Probeer dan eens bewust aandacht te besteden aan al die momenten die bij je positieve affirmaties passen, bijvoorbeeld iets wat goed ging, of iemand die vriendelijk naar je lachte.
Comments